تمامی دنیا

شبکه‌های مخابراتی به‌عنوان جزء جدائی‌ناپذیر زندگی امروز بیشترین سهم را در تبادل اطلاعات و اخبار بر عهده دارند. این فن‌آوری که قدمتی بیش از ??? سال دارد، صورت پیشرفته‌تری به خود گرفته و خود را با نیازهای جدید تطبیق داده تا به‌صورت امروزی درآمده است.                                                                   

امروزه انتقال تماس، کنفرانس‌های تلفنی، نمایشگر شماره تلفنی و ... همه و همه سرویس‌هائی هستند که از سوی مراکز مخابراتی و بر پایه شبکه‌های مخابراتی ارائه می‌شوند. با وجود این، هنوز مشکلات حل نشده بسیاری در شبکه‌های مخابراتی موجود است که نیاز به بررسی بیشتر دارد. مواردی نظیر هزینه بالای نگهداری این شبکه‌ها، ارائه دشوار سرویس‌های جدید، هزینه بالای نصب و راه‌اندازی و گسترش شبکه‌های مخابراتی و ناتوانی در ارائه خدمات خاص از این مشکلات هستند.

با مطرح شدن شبکه‌های کامپیوتری (به‌خصوص اینترنت) و امکان برقراری ارتباط به‌صورت سوئیچ بین بسته‌های داده (Packet Switching) ارسال داده بر روی این شبکه‌ها به‌صورت جدی مطرح شد که در تمامی موارد موفقیت‌آمیز بود. اگر زمانی دستگاه‌های نمابر و تلکس بر روی شبکه‌های مخابراتی سنتی، متن و تصویر را از جائی به جای دیگر منتقل می‌کردند، امروزه پست الکترونیکی و پیام‌های بین کامپیوتری این جایگاه را به‌دست آورده‌اند، به‌نحوی که صورت قدیمی ارسال اطلاعات را تحت شعاع خود قرار داده‌اند.

در جائی‌که اطلاعات منتقل شده بر روی شبکه‌های کامپیوتری شکل صوتی به خود بگیرند VOIP مطرح می‌شود. البته شایان ذکر است که برای داشتن یک ارتباط از نوع VOIP ضروری است بستر شبکه‌ای مطمئن برمبنای پروتکل IP وجود داشته باشد. حال با توجه به این‌که بزرگ‌ترین شبکه بر پایه IP شبکه اینترنت است، به‌طور معمول از این فن‌آوری به‌عنوان منتقل کننده صدا بر روی شبکه اینترنت یاد می‌شود.

? انواع مکالمات با استفاده از VOIP

با تفکیک کاربران نهائی گفت‌وگوهای صوتی به دو شکل دستگاه متصل به شبکه IP و دستگاه متصل به شبکه مخابراتی سنتی، سه نوع مکالمه را می‌توان متصور شد:

?) ابزار VOIP با ابزار VOIP: طی این مکالمه دو وسیله که به شبکه مبتنی بر IP متصل هستند با یکدیگر ارتباط برقرار می‌کنند. (نمونه این حالت سرویس Point - Point مابین دفاتر نمایندگی می‌باشد.)

?) ابزار VOIP با تلفن معمولی: در این نوع مکالمه وسیله متصل به پروتکل IP با دستگاه تلفنی که به شبکه مخابراتی سنتی متصل است ارتباط برقرار می‌کند. در این صورت یک دستگاه متصل به IP نقش واسط را در تبدیل اطلاعات از شبکه IP به شبکه مخابراتی سنتی به عهده دارد. (نمونه این حالت تماس سرویس فعلی ?? می‌باشد.)

?) تلفن سنتی با تلفن سنتی: این نوع مکالمه به‌طور معمول به دلیل مسافت بالای بین دو فرد برقرار کننده مکالمه و به‌منظور صرفه‌جوئی در هزینه گفت‌وگو شکل می‌گیرد. در این نوع ارتباط هر یک از دو تلفن توسط شبکه مخابراتی سنتی به یک دستگاه متصل به شبکه IP مرتبط می‌شوند و ارتباط VOIP بین این دو دستگاه کمکی شکل می‌گیرد. ارتباط تلفنی با استفاده از کارت‌های تلفن رایج در بازار از این نوع است. (نمونه این حالت سرویس فعلی ?? و سرویس تماس بین‌المللی از منزل می‌باشد.)

با اندکی توجه به ? مورد بالا متوجه می‌شویم که موارد ? و ? مطرح شده در بالا با استفاده ترکیبی از شبکه مخابراتی سنتی و شبکه IP برقراری ارتباط صوتی را ممکن می‌سازند. انواع دیگر مکالمات VOIP نیز وجود دارد که بررسی آنها نیز به مقدماتی دارد که در حوصله این مقاله نمی‌گنجد.

? روند گسترش VOIP در جهان

امروزه VOIP و انتقال صوت بر پایه این فن‌آوری به‌صورت یک‌ تجارت بزرگ در آمده است که هم‌چنان روند رو به رشد بالائی دارد. مزیت اصلی این نوع مکالمات برای کاربران، هزینه پائین آن است که موجب ترجیح آن به شبکه‌های مخابراتی سنتی می‌شود. این تجارت از سه دیدگاه قابل بررسی است:

?) فروش تجهیزات ساختاری: به‌منظور رسیدن به کارائی بالاتر و کیفیت بهتر صدا در مکالمات VOIP، نیاز به استفاده از تجهیزات ویژه‌ای در شبکه‌های مبتنی بر IP است. انواع مسیر دهنده (Router)های VOIP، سوئیچ‌های شبکه خاص این کاربرد و دروازه (Gateway)های ویژه و ... از این تجهیزات هستند.

?) فروش گوشی‌های تلفنی جدید: برای پشتیبانی بهتر فن‌آوری VOIP گوشی‌های تلفنی خاصی ساخته شده‌اند که به‌طور مستقیم به شبکه مبتنی بر پایه IP (برای مثال اینترنت) متصل می‌شوند و می‌توانند اطلاعات را در قالب بسته‌های داده بر روی این شبکه منتقل کنند. (نمونه این گوشی‌ها در دفاتر نمایندگی شرکت نصب و در حال بهره‌برداری می‌باشد.)

?) ارائه خدمات در قالب مراکز تلفنی نسل بعد: با وجود عدم وابستگی تکنولوژی VOIP به مراکز مخابراتی، به‌منظور ایجاد سهولت در برقراری ارتباط (برای مثال توزیع شماره تلفن به کاربران) و ارائه سرویس‌های مختلف مراکز تلفنی VOIP بر روی شبکه اینترنت شکل گرفته‌اند که پیش‌بینی می‌شود این مراکز در آینده به‌طور زیادی گسترش یابند.

? تهدیدهای VOIP برای صنایع ارتباطی سنتی

همواره با پدید آمدن یک فن‌آوری جدید در عرصه‌های گوناگون، فن‌آوری‌های قبل در معرض انحطاط قرار می‌گیرند. فن‌آوری اطلاعات و ارتباطات نه تنها از این قاعده مستثنی نیست، بلکه چنین وضعیتی در آن بیش از سایر حوزه‌ها احساس می‌شود. با شکل‌گیری تکنولوژی VOIP حوزه‌های متنوعی از جمله مکالمات تلفنی معمولی، ارتباط از طریق نمابر و حتی استفاده از پست الکترونیکی دچار تهدید شده‌اند. در کشورهای مختلف دنیا به‌منظور جلوگیری از این ضررهای مالی و یا به‌منظور تطبیق با شرایط جدید تدابیر مختلفی اندیشیده شده است. برای مثال در کشورهائی مانند سوئد و یا برخی از ایالات متحده آمریکا، به‌طور کامل به این تکنولوژی روی آورده و VOIP به‌عنوان جایگزینی برای تلفن‌های سنتی در نظر گرفته شده است، در حالی‌که در برخی از کشورها از جمله پرتغال و امارات متحده عربی، به‌طور کامل این تکنولوژی ممنوع شده است.

مراکز VOIP نیز همانند مراکز مخابراتی سنتی می‌توانند شماره تلفنی را به‌صورت اختصاصی به یک کاربر اختصاص دهند. این شماره‌های تلفنی از طریق مراکز اینترنتی VOIP در اختیار کاربران قرار می‌گیرد که مانند یک آدرس پست الکترونیکی به همراه یک کلمه عبور محافظت می‌شود. از طریق این شماره‌ کاربران می‌توانند به مرکز اینترنتی مزبور متصل شوند و IP دستگاه VOIP خود را به این مرکز اعلام کنند. در نتیجه کاربران دیگر توسط شماره تلفن خود به مرکز VOIP متصل می‌شوند و شماره‌ای که قصد تماس با آن دارند را در اختیار مرکز قرار داده و IP مقصد را دریافت می‌کنند و از طریق پروتکل IP یک تماس تلفنی را آغاز می‌کنند. از چنین شبکه‌هائی با عنوان شبکه‌های مخابراتی آینده یاد می‌شود و پیش‌بینی می‌شود که به سرعت جایگزین شبکه‌های مخابراتی کنونی شوند. دلایل اصلی این جایگزینی برتری‌هائی است که شبکه‌های مخابراتی آینده به شبکه‌های مخابراتی کنونی دارند. در ذیل به برخی از آنها اشاره می‌کنیم:

?) هزینه بسیار پائین نگهداری شبکه‌های مخابراتی آینده نسبت به شبکه‌های مخابراتی کنونی و به دنبال آن، قیمت پائین خرید شماره و مکالمه تلفنی

?) پشتیبانی کلیه امکانات مخابراتی کنونی و به علاوه ارائه خدمات جدید، با هزینه بسیار پائین و سهولت اجرائی بالا

?) جابه‌جائی آسان شماره‌های تلفنی، به این‌ معنا که یک شماره تلفنی مانند یک آدرس پست الکترونیکی از هر نقطه‌ای از دنیا قابل دسترسی خواهد بود و می‌توان از طریق آن تماس گرفت و یا با آن ارتباط برقرار کرد.

?) قابلیت برنامه‌نویسی بر روی گوشی‌های تلفنی همانند یک گوشی تلفن همراه و یا حتی پیشرفته‌تر از آن

? مقایسه شبکه‌های مخابراتی سنتی و آینده (برمبنای IP)

در ادامه دو نوع شبکه مخابراتی سنتی و آینده را از زوایای گوناگون مورد مقایسه قرار می‌دهیم:

?) استاندارد برقرارکننده ارتباط در شبکه‌های تلفنی VOIP پروتکل‌ها و بسته‌های داده هستند (مانند شبکه‌های IP) در حالی‌که در شبکه‌های مخابراتی سنتی واسطه‌‌های ارتباطی استاندارد (سوئیچ‌ مدارهای درون شبکه) تعریف شده‌اند.

?) با در نظر گرفتن ماهیت فن‌آوری VOIP و خصوصیات شبکه IP، متوجه خواهیم شد که این شبکه‌ها از پیچیدگی‌های داخلی بسیار کمتری نسبت به یک شبکه مخابراتی سنتی برخوردار هستند. همین امر سبب می‌شود که نگهداری این‌گونه شبکه‌ها بسیار آسان‌تر و کم هزینه‌تر باشد.

?) در شبکه‌های مخابراتی، سرویس‌های مخابراتی درون شبکه مخابراتی (تجهیزات داخلی) مستقر می‌شوند، یعنی برای داشتن یک سرویس خاص باید مرکز مخابراتی پشتیبانی کننده آن سرویس باشد. به عبارت دیگر تجهیزات کاربر در این نوع سرویس‌ها چنان‌چه نیاز به دریافت خدمات خاصی باشد، تا زمانی‌که آن سرویس از طرف مرکز مخابرات ارائه نشود، امکان استفاده از آن وجود ندارد. برعکس، در شبکه‌های مخابراتی بر پایه پروتکل IP، سیستم‌های نهائی در صورتی که یک سرویس جدید را پشتیبانی کنند، می‌توانند با یکدیگر (بدون نیاز به تغییر در شبکه مخابراتی) و با استفاده از آن سرویس ارتباط برقرار کنند.

?) دیگر ویژگی سیستم‌های مخابراتی مبتنی بر IP پویائی و تحول سریع آنهاست. این سیستم‌ها به‌عنوان زیر مجموعه‌ای از علم کامپیوتر و فن‌آوری دیجیتال مشمول قانون مور می‌شوند. به بیان دیگر باید حدود هر ?? ماه منتظر پیشرفتی در ابعاد دو برابر سابق در این‌گونه سیستم‌ها باشیم، در حالی‌که شبکه‌های مخابراتی قدیمی مدت زیادی است که همان شکل سابق را حفظ کرده‌اند و به‌ندرت دستخوش تغییرات می‌شوند. نگاهی گذرا بر تاریخ تحولات شبکه‌های مخابراتی نشان می‌دهد که پس از حدود هر ?? سال شاهد تحولاتی محسوس در آنها هستیم که در مقایسه با تحولات شبکه‌های مخابراتی آینده در عمل ناچیز است.

?) سرعت برقراری ارتباط VOIP که به وسیله سوئیچ بسته‌های داده کار می‌کنند به مراتب سریع‌تر از برقراری ارتباط در شبکه‌های سوئیچ‌کننده مدار (شبکه‌های مخابراتی کنونی) است.

?) در سیستم‌های مخابراتی آینده (VOIP) ارائه‌کنندگان خدمات مخابراتی در عمل نقش واضح و تعریف شده‌ای ندارند، زیرا ارکان اصلی برقراری ارتباط دو طرف مکالمه‌کننده هستند. پیش‌بینی می‌شود که مراکز مخابراتی آینده از طریق ارائه راهکارهای متنوع به‌منظور بهبود برقراری ارتباط فعالیت کنند که این خدمات ممکن است بین دو مرکز مخابراتی، به‌طور کامل متفاوت باشد.

? سرویس VOIP در کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران

با توجه به نرخ بالای هزینه‌های تلفن بین‌الملل و شناورهای دفتر مرکزی شرکت و هم‌چنین دفاتر نمایندگی کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران در اروپا (شامل آلمان، انگلیس، مالتا، ایتالیا و بلژیک)، آسیا (شامل چین، ژاپن، کره جنوبی و سنگاپور) و خاورمیانه و آفریقا (شامل دبی و لیبی) و با عنایت به تأکید رئیس محترم هیئت مدیره و مدیر عامل شرکت مبنی بر لزوم اهتمام کلیه واحدهای شرکت در کاهش هزینه‌های جاری، شرکت خدمات ماشینی پیرو سفارش دفتر فن‌آوری اطلاعات و با در نظر گرفتن امکانات و شرایط موجود، نسبت به امکان‌سنجی و پیاده‌سازی پروژه اینترنت تلفنی (انتقال تماس‌های بین‌المللی و شناورها از بستر مخابرات به بستر اینترنت) به شرح مراحل ذیل اقدام کرده است:

?) انتقال مکالمات بین‌الملل و اینمارستی (شناورها) دفتر مرکزی کشتیرانی بر روی بستر اینترنت

?) برقراری تماس‌های بین‌الملل و اینمارستی (شناورها) جهت مدیران و کارکنان مجاز، از خارج آن شرکت با دارا بودن سطوح دسترسی

?) راه‌اندازی سرویس PC - Phone برای برقراری تماس‌های تحت اینترنت از هر نقطه دنیا

?) برقراری تماس‌های Point to Point مابین دفتر مرکزی و دفاتر نمایندگی خارج از کشور بر روی بستر اینترنت

?) ایجاد امکان تماس‌های دفاتر نمایندگی به مقصد ایران طبق تعرفه‌های داخل کشور و سایر تماس‌های بین‌الملل دفاتر مذکور از طریق بستر اینترنت دفتر مرکزی

?) پیاده‌سازی سرویس اینترنت تلفنی به‌صورت Point - Point و Point Multipoint بر روی شناورهای ناوگان

شایان ذکر است مرحله اول تا پنجم این پروژه با موفقیت پیاده‌سازی و اجرا گردید که میزان صرفه‌جوئی‌های انجام شده در آن نسبت به هزینه‌های جاری بیش از ?? درصد و رقمی معادل ??? تا ??? میلیون تومان در سال می‌باشد.

از ویژگی‌های مرحله ? و ? می‌توان به موارد ذیل اشاره کرد:

الف) امکان تماس با کلیه شماره‌های داخلی (?شماره‌ای) برج آسمان به‌صورت مستقیم و با هزینه ناچیز

ب) امکان تماس با کلیه شماره‌ تلفن‌های شهری، بین‌شهری و تلفن همراه در ایران با تعرفه‌های داخل کشور

ج) امکان تماس با کلیه نقاط دنیا از طریق پیش‌شماره ?? با تعرفه‌های اینترنتی و از طریق دفتر مرکزی

د) امکان تماس کلیه کارکنان دفتر مرکزی با دفاتر نمایندگی به‌صورت ? شماره‌ای و با هزینه‌ ناچیز

و) امکان تماس با دفاتر نمایندگی از کلیه نقاط کشور با تعرفه‌های تماس داخل کشور

ه) امکان تماس کلیه دفاتر نمایندگی با یکدیگر از طریق کد ? شماره‌ای و با هزینه‌ ناچیز